Trí tuệ nhân tạo (AI), sự chuyển đổi thành công từ Công nghiệp 4.0, đã có những bước phát triển đột phá như sự gia tăng của dữ liệu và kết nối, phân tích, tương tác giữa người và máy và những tiến bộ trong chế tạo robot, đang được áp dụng trong hầu hết mọi khía cạnh của cuộc sống. Đặc biệt trong lĩnh vực du lịch, Trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo nên làn sóng, biến đổi sức mạnh của công nghệ khi các cơ sở sản xuất tìm cách tận dụng những tiến bộ công nghệ giúp hoạt động của họ nhanh hơn và hiệu quả hơn.
Th.S Tạ Thị Hồng Vân, Khoa Truyền Thông Sáng Tạo trình bày báo cáo nghiên cứu tại Hội thảo quốc tế về Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vì sự phát triển bền vững năm 2023
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ năm mang lại những triển vọng quan trọng cho việc thúc đẩy đổi mới và hợp tác. Trong tất cả các công nghệ tiên tiến của ngành, Trí tuệ nhân tạo (AI) là phiên bản cập nhật nhất, cùng với Internet vạn vật (IoT), Dữ liệu lớn, Điện toán đám mây, Học máy (ML), Học sâu (DL), Công nghệ chuỗi khối, An ninh mạng và các công nghệ tiên tiến sắp tới khác đang thúc đẩy ngành công nghiệp 5.0.
Ngành du lịch bao gồm nhiều ngành công nghiệp như nhà hàng, khách sạn, vận tải, hàng không, mua sắm và giải trí. Đây là những ngành hướng tới con người góp phần tăng việc làm và phục hồi nền kinh tế của các quốc gia. Đây được coi là ngành mang tính toàn cầu, đòi hỏi lao động có chuyên môn và tạo ra lợi ích đa dạng. Tuy nhiên, cũng như các hình thức phát triển khác, du lịch cũng là ngành dễ bị tổn thương và rất nhạy cảm với các yếu tố toàn cầu như khủng hoảng kinh tế, biến đổi khí hậu, thiên tai, đe dọa khủng bố, xung đột sắc tộc, tôn giáo. Những hiện tượng này gây lo ngại về an toàn cho khách du lịch và lực lượng lao động làm du lịch.
Cuối năm 2019, đại dịch COVID-19 ập đến khiến cả thế giới đảo lộn. Du lịch là một trong những ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Tác động của dịch Covid-19 tới thị trường lao động Việt Nam cũng như ngành du lịch, khách sạn đã gây ra nhiều gián đoạn. Tình trạng thất nghiệp, nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập đã khiến hàng triệu người lo lắng. Theo Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, khoảng 40–60% người lao động bị mất việc làm hoặc giảm ngày làm việc; khoảng 95% công ty lữ hành quốc tế đã ngừng hoạt động và nhiều khách sạn buộc phải đóng cửa do tỷ lệ lấp đầy phòng thấp tới 10-15%.
Ngành du lịch tại Việt Nam đã chứng kiến sự sụt giảm đáng kể về tốc độ tăng trưởng và doanh thu trong đại dịch COVID-19. Năm 2019, ngành đạt tốc độ tăng trưởng 18,5% và tạo ra tổng doanh thu 755 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, sang năm 2020, tốc độ tăng trưởng giảm mạnh xuống -58,7%, tổng doanh thu giảm xuống còn 312 nghìn tỷ đồng. Tình hình trở nên tồi tệ hơn vào năm 2021, với tốc độ tăng trưởng -42,3% và doanh thu tiếp tục sụt giảm xuống còn 180 nghìn tỷ đồng. “Trước mắt, ngành du lịch đang có dấu hiệu phục hồi. Trong sáu tháng đầu năm 2023, tốc độ tăng trưởng được dự đoán là 3,3%, cho thấy sự cải thiện dần dần. Ngoài ra, mức tăng trưởng tổng doanh thu dự kiến lên 161 nghìn tỷ đồng vào năm 2023 cho thấy sự phát triển đầy hứa hẹn trong quá trình phục hồi của ngành. Điều quan trọng cần nhớ là tốc độ tăng trưởng và thống kê thu nhập trong những năm tới sẽ vẫn thấp hơn nhiều so với trước đại dịch.
Theo Hội đồng Du lịch và Lữ hành Thế giới (WTTC), đại dịch COVID-19 đã tác động nặng nề đến ngành du lịch Việt Nam, dẫn đến 62 triệu việc làm bị mất đáng kinh ngạc trong năm 2020–2021 và tiếp tục trong những năm tiếp theo. Các chuyên gia du lịch toàn cầu dự báo nước này sẽ rơi vào tình trạng thiếu nhân lực trầm trọng một khi đại dịch kết thúc.
Để đối phó với cuộc khủng hoảng này, trí tuệ nhân tạo (AI) đã nổi lên như một công cụ quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp, bao gồm cả du lịch. AI đã được công nhận về khả năng hợp lý hóa các quy trình, nâng cao trải nghiệm của khách hàng và nâng cao hiệu quả hoạt động. Nó đã đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp các doanh nghiệp thích ứng với những thách thức do đại dịch đặt ra bằng công nghệ, đặc biệt là trong bối cảnh du lịch, Tìm kiếm bằng giọng nói và Điều khiển bằng giọng nói, Robot trí tuệ nhân tạo, Chatbot AI, Công nghệ nhận dạng, Thanh toán không chạm, Trình dịch ngôn ngữ, Thực tế ảo, Chat GPT, Thực tế tăng cường và các giải pháp an ninh mạng.
Tuy nhiên, sự nổi bật ngày càng tăng của AI cũng làm dấy lên mối lo ngại của con người về khả năng thay thế con người. Khi công nghệ AI tiếp tục phát triển, người ta lo ngại rằng nó có thể thay thế con người, dẫn đến tình trạng thất nghiệp và bất ổn kinh tế.
Đại dịch COVID-19 nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hợp tác giữa con người và AI trong việc đảm bảo phúc lợi xã hội. Sẽ không có trí tuệ nhân tạo nếu không có trí tuệ con người. Tự động hóa công việc sẽ tạo ra những cơ hội đáng kể bằng cách cho phép người lao động thực hiện các nhiệm vụ có giá trị cao hơn, chẳng hạn như những nhiệm vụ đòi hỏi các kỹ năng như đổi mới chiến lược, quản lý và lãnh đạo. Công nghệ AI dù có tiên tiến đến đâu cũng không thể vượt qua con người, vì những khả năng cốt lõi của con người như sự đồng cảm, trí tưởng tượng, khả năng sáng tạo và trí tuệ cảm xúc sẽ không thể thay thế được.
Lực lượng lao động con người sở hữu khả năng đồng cảm, hiểu cảm xúc và đưa ra các đề xuất được cá nhân hóa dựa trên sở thích riêng. Sự tương tác của con người trong lĩnh vực du lịch là không thể thay thế, vì nó thúc đẩy mối liên hệ sâu sắc hơn giữa khách du lịch và văn hóa địa phương, đảm bảo trải nghiệm chân thực hơn. Nguồn nhân lực đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế của một quốc gia bằng cách đóng góp vào năng suất. Nguồn lực khác trở nên hữu ích nhờ vào đầu vào từ nguồn nhân lực.
Th.S Tạ Thị Hồng Vân, được Ban tổ chức trao tặng giấy chứng nhận trình bày tại hội thảo
Bài viết này nhằm làm sáng tỏ mối quan hệ cộng sinh giữa con người và trí tuệ nhân tạo (AI) trong bối cảnh phát triển công nghệ. Nghiên cứu góp phần chứng minh rằng đại dịch COVID-19 nêu bật tầm quan trọng của sự hợp tác giữa con người và AI trong việc đảm bảo phúc lợi xã hội. Sẽ không có trí tuệ nhân tạo nếu không có trí tuệ con người.
Th.S Tạ Thị Hồng Vân
Khoa Truyền Thông Sáng Tạo – Đại học Nguyễn Tất Thành
